အပိုင်း ၂။ ဂျင်းသတင်းတွေ မမိအောင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။

ဂျင်းသတင်းတွေက သူငယ်ချင်းတို့ဆီကို ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ လာနေပါတယ် ဒီလိုမျိုး ဂျင်းသတင်းတွေက ကိုယ့်ကို ဂျင်းထည့်လို့မရအောင် ဘယ်လိုဆန်းစစ်ရမလဲဆိုတာကို Minionတို့က အခုပြောပြမယ်။ မှတ်သားကြလော့။

၁။ သတင်းခေါင်းစဉ်များကို ဆန်းစစ်ပါ။
အာမေဍိတ်စကားလုံးတွေ (ဥပမာ – !)လိုမျိုး ထင်ရှားတဲ့ အမှတ်အသားတွေက သတင်းခေါင်းစဉ်တွေမှာ ပါနေပြီဆိုရင် အဲ့ဒါဟာ သတင်းမှားတွေ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ခေါင်းစဉ်မှာပါတဲ့ အကြောင်းအရာတွေဟာ ထူးထူးဆန်းဆန်းဖြစ်နေတယ်ဆိုရင်တော့ ပိုပြီးတော့ ဂရုစိုက်သင့်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သတင်းတစ်ပုဒ်ကို မ​​ယုံခင် သတင်းခေါင်းစဉ်များကို သေချာဆန်းစစ်ကြည့်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

၂။ သတင်းလာတဲ့ URL ကို ဆန်းစစ်ပါ။
သတင်းမှားဖြန့်ချိသူတွေဟာ Website URL Link အတုတွေ သုံးပြီးတော့ သတင်းမှားတွေကို ဖြန့်လေ့ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် သတင်းတွေမှာ website link တွေပါရင် အဲဒီ link တွေကို သွားရောက်ကြည့်ရှုပြီး Website တစ်ခုလုံးမှာ ရေးထားတဲ့ အခြားအကြောင်းအရာတွေနဲ့ ချင့်ချိန်ပြီးမှ ယုံပါ။

၃။ သတင်းရင်းမြစ်ကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးပါ။
သတင်းတစ်ပုဒ်ကိုဖတ်မိပြီဆိုရင် အဲဒီသတင်းကိုရေးတဲ့ သတင်းဌာနကို သိလား၊ ယုံကြည်လေးစားရတဲ့သတင်းဌာန တစ်ခုခုကလာတဲ့ သတင်းဖြစ်လားဆိုတာကို အရင်ကြည့်ပါ။ အကယ်၍ အဲဒီသတင်းက တစ်ခါမှ မကြားဖူးတဲ့ သတင်းဌာန (သို့) အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုခုကလာတဲ့ သတင်းဖြစ်နေရင် ဒီသတင်းဟာ သတင်းမှားဖြစ်နိုင်ချေများပါတယ်။

၄။ အချိန်နဲ့ နေ့စွဲများကို တိုက်ဆိုင် စစ်ဆေးပါ။
တစ်ခါတရံ ပဋိပက္ခသတင်းဟောင်းတွေကို သတင်းအသစ်ပုံစံ ပြန်လည်ဖန်တီးပြီး မျှဝေကြတာ တွေ့ရပါတယ်။ လူတွေက သတင်းဖတ်တဲ့အခါမှာ သတင်းခေါင်းစဉ်နဲ့ သတင်းအကြောင်းအရာသာ ဖတ်တတ်ပြီး ရက်စွဲစစ်ဖို့ မေ့တတ်ကြပါတယ်။ ဒါကို သတင်းမှား ဖြန့်ချိသူတွေက အခွင့်ကောင်းယူပြီးတော့ သတင်းအဟောင်းတွေကိုပဲ နေ့စွဲပြောင်းကာ ပြန်တင်တတ်ကြပါတယ်။

၅။ အရေးအသား မူမမှန်တာကို သတိထားပါ။
သတင်းတစ်ပုဒ်မှာ စာလုံးပေါင်းအမှား အမြောက်အများပါနေမယ် ဒါမှမဟုတ် စာကြောင်းတွေကို မဖြတ်မတောက်ပဲ ဖော်ပြထားတယ်ဆိုရင် သတင်းမှား ဖြစ်နိုင်ချေများပါတယ်။ သတင်းဌာနကြီးတွေဟာ သတင်းတစ်ပုဒ်ပုဒ်ကို ဖော်ပြပြီဆိုရင် စာလုံးပေါင်းတွေ စစ်ရပါတယ်၊ စာကြောင်းအဖြတ်အတောက်တွေကို ဂရုစိုက်ရပါတယ်။ သတင်းမှား ဖြန့်ချိသူတွေကတော့ သတင်းဌာနတွေလို စေ့စပ်သေချာမှုမရှိပဲ သတင်းမှားတွေသာ အမြန်ဆုံး ဖြန့်ချိချင်တာကြောင့် ဒီလိုအသေးစိတ်တွေကို အလေးမထားတတ်ကြပါဘူး။ ဒါကြောင့် စာလုံးပေါင်းတွေ မှားနေတာ၊ သဒ္ဒါတွေ မှားနေတာ၊ စာတွေအဖြတ်အတောက်မရှိ မှားနေတာဆိုရင် သတင်းမှားဖြစ်နိုင်ချေ များပါတယ်။

၆။ သတင်းကိုးကားချက်များကို စစ်ဆေးပါ။
သတင်းရလာတဲ့ အရင်းမြစ်ကို ဖေါ်ပြတဲ့အခါမှာ ဘယ်သူတွေက ပြောလဲဆိုတာကို ဂရုတစိုက်ကြည့်ပါ။ (ဥပမာ – အမည်မဖော်လိုသူ ပြည်သူတစ်ဦးမှ ပြောသည်ဆိုတာမျိုးက သတင်းရဲ့ ခိုင်မာမှုကို သံသယရှိစရာကောင်းပါတယ်။) နောက်ပြီးတော့ သတင်းမှာပါတဲ့ နေရာတွေ၊ ဒေသတွေက အပြင်မှာ တကယ်မရှိတာမျိုးလည်း ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကိုယ့်ဖတ်နေတဲ့ သတင်းက ခိုင်မာမှု ရှိမရှိသိနိုင်အောင် နေရာဒေသတွေ ကိုးကားထားချက် တွေကို သေချာစစ်ဆေးကြည့်ပါ။

၇။ အခြား သတင်းရင်းမြစ်များနှင့်လည်း တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးပါ။
အရေးကြီးသတင်းတစ်ပုဒ်ကို ဖတ်တဲ့အခါမှာ အခြားသတင်းဌာနတွေက ဒီသတင်းကို တင်ရဲ့လား ဆိုတာကို စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။ တရားဝင် သတင်းဌာနတွေက တင်တဲ့ သတင်းတွေက မှန်ကန်ပါတယ်။ အကယ်၍များ တခြားတရားဝင်သတင်းဌာနတွေက မတင်ပဲ ကိုယ်ဖတ်နေတဲ့ Page ကပဲ သတင်းအသစ်အဆန်းတွေ တင်နေတယ်ဆိုရင်တော့ သတင်းမှားဖြစ်နိုင်ချေရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် သတင်းဖတ်တဲ့နေရာမှာ တခြားသတင်းဌာနတွေက တင်ထားသလားဆိုတာ သတိပြုကြည့်ပါ။

၈။ သတင်းတု သတင်းလိမ်တွေကို သိပြုပါ။
အချို့သတင်းတွေက အပြင်မှာတကယ်မဖြစ်ပွားပဲနဲ့ ဖြစ်သယောင်ယောင် လုပ်ကြံဖန်တီးပြီး ရေးသားထားတတ်ပါတယ်။ ဥပမာ ဘယ်ရပ်ကွက်၊ ဘယ်မြို့မှာတော့ဖြင့် မီးတွေလောင်နေပြီ ကအစ နဂါးကြီးမွေးလာပြီအဆုံး အတည်ရေးတတ်ကြပါတယ်။ တစ်ချို့က နောက်ချင် ပြောင်ချင်တာ၊ တစ်ချို့ကတော့ ပြဿနာတက်ပြီး ဆူပူမှုဖြစ်စေချင်တာပါ။ ဒါကြောင့် သတင်းဖတ်တဲ့အခါမှာ အပြင်မှာ တကယ့်ဖြစ်နိုင်မဖြစ်နိုင်ကို စဉ်းစားပြီးမှ ယုံကြည်၊ မျှဝေဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဟာသပုံစံရေးထားတဲ့ သတင်းတုတွေကလည်း အမုန်းတရားတွေကို အခြေခံပြီး ရေးသားထားတယ်ဆိုရင် ဟာသလို့ကိုယ်ကထင်ပြီး မျှဝေလိုက်ရာကနေ ပြဿနာတက်စေနိုင်လို့ လွယ်လွယ်ကူကူ မမျှဝေကြဖို့ လေးလေးနက်နက် စဉ်းစားဖို့လိုပါတယ်။

ဂျင်းသတင်းတွေရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိတွေကို ပြောပြီးရင် ဆက်လက်ပြီး ပညာရှင်ဆန်တဲ့ သတင်းတွေရဲ့ ဝိသေသတွေကို ပြောပါဦးမည်။ နောက်ဆုံတစ်ခု အနေနဲ့ကတော့ သူငယ်ချင်းတို့ကို ဂျင်းသတင်းတွေကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ပြီး သတင်းပညာပေးလုပ်နေတဲ့ အင်တာနက်စာမျက်နှာ တွေးပြီးမှယုံ မှာနောက်ထပ်အများကြီးထပ်လေ့လာလို့ ရပါသေးတယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။