အပိုင်း ၁။​ အင်တာနက်ဆိုသည်မှာ

Posted on

အပိုင်း ၁။​ အင်တာနက်ဆိုသည်မှာ

အမလေးဇီးကွက်ရေ… ဒီနေ့ခေတ်က သတင်းအချက်အလက်ခေတ်ဆိုပဲ။ အင်တာနက်ခေတ်တဲ့။ တိုးတက်တဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ အင်တာနက်ပေါ်က သတင်းအချက်အလက်တွေကို အကျိုးရှိရှိအသုံးချပြီး လူတွေဘဝကို တိုးတက်ကောင်းမွန်လာအောင် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုတွေ လုပ်ကုန်ကြပြီပဲ။ အိုင်တီနည်းပညာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာတာကြောင့် ဇီးကွက်တို့ ပေါ်ဦးတို့လို အင်တာနက်အသုံးပြုသူတွေဟာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ သတင်းအချက်အလက်တွေ အကြောင်းအရာတွေကို ဖန်တီးပြီး အင်တာနက်ပေါ်မှာ ဝေမျှနေကြတဲ့ နှုန်းက အလွန်တရာ များပြားကျယ်ပြန့် လာလေတယ်ကွယ်ရို့။

အဲ့လောက် များပြားကျယ်ပြန့်လှတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို အကျိုးရှိအောင် အသုံးချတတ်တဲ့သူတွေက တပန်းသာသွားတာပဲလေ။ မသိသူကျော်သွား သိသူဂျင်းထည့်.. အဲအဲ.. သိသူဖော်စားတဲ့လေ။ ဒီကနေ့ မိမိဘဝတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမှာ အင်တာနက်က မရှိမဖြစ် ပါဝင်လာတဲ့ ခေတ်မှာတော့ အင်တာနက်ပေါ်မှာ နေထိုင်တဲ့ မောင်မယ်တို့အတွက် သိထိုက်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုကို လေ့လာရင်း စမတ်ကျတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို တည်ဆောက်ကြရာပေါ့ကွယ်။

အင်တာနက်မှာ စမတ်ကျတဲ့ မောင်မယ်လေးတွေ ဖြစ်စေဖို့ ပထမအရေးကြီးတဲ့ အချက်ကတော့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိအောင် အရင်လုပ်ရမတဲ့။ ပြီးရင်တော့ အင်တာနက်ပေါ်က အကျိုးရှိတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ဘယ်လိုရှာရမလဲဆိုတာ လေ့လာကြည့်ပါ။ နောက်ပြီးရင်တော့ အင်တာနက်က apps တွေကို ကိုယ့်အတွက် အသုံးကျအောင် ဘယ်လို ရှာဖွေရမလဲဆိုတာ ဘော်ဒါတွေက ဆက်ပြောမယ်တဲ့။

COVID နဲ့သက်ဆိုင်တဲ့သတင်းတွေကိုဘယ်မှာဖတ်ကြမလဲ?
အင်တာနက်ဘော်ဒါမှာ Covid-19 နဲ့ပတ်သက်လို့ ဘယ်မှာသတင်းအမှန်နဲ့ သတင်းမြန်တာတွေကို ဖတ်ရမလဲဆိုတာမျိုးကိုလာမေးကြတာတွေရှိပါတယ်။ Covid-19 နဲ့ပတ်သတ်လို့ အရမ်းစိုးရိမ်ပူပန်မှု တွေမဖြစ်ရအောင်နဲ့သတင်းမှားတွေနဲ့မကြုံရအောင် အောက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ Page လေးတွေကိုသွားရောက်လေ့လာနိုင်ပါတယ်။ World Health Organization Myanmar (WHO) (https://web.facebook.com/WorldHealthOrganizationMyanmar/?_rdc=10&_rdr) ဒီPageမှာဆိုရင်
COVID ကာလမှာ စိုးရိမ်မှုတွေကဘာဖြစ်မလဲ?
Covid ကာလမှာ သတင်းမှားတွေနဲ့ ကောလာဟလတစ်ချို့ ထွက်နေတာကိုတွေ့ရှိရပါတယ်။ အခုလိုအချိန်မှာ ကိုယ်ခံအားကောင်းအောင်နေဖို့နဲ့ ကျန်းမာရေးဂရုစိုက်ဖို့က အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။ လူကြီးလူငယ်မရွေး ကူးစက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ဒီကာလမှာ  ဘာတွေက ကောလာဟလတွေဖြစ်မလဲ။ ဘာတွေကိုစိုးရိမ်နေကြတာလဲ။ ဆိုတာကို ပြောဆိုဆွေးနွေးချင်ပါတယ်။ Covidနဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ တစ်ချို့ကောလာဟလတွေကတော့  ၁။
အင်တာနက်ငွေကြေးနှင့်လူမူဘဝ
အင်တာနက်မှာဆိုရင် အများကြီးအထောက်ကူပြုတဲ့လုပ်ဆောင်ချက်တွေထဲမှာမှ ငွေလွှဲ တာလဲတစ်ခုအပါဝင်ပါပဲ။ အွန်လိုင်းပေါ်ကနေတစ်ဆင့်ဘဏ်လုပ်ငန်းစဥ် လုပ်ဆောင်မူတွေကို Mobile Bankingလို့ ခေါ်ပါတယ်။ Mobile Banking မှာအဓိကလုပ်လို့ရတာကတော့ ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျဘဏ်ကိုသွားစရာမလိုပဲ လွယ်လွယ်ကူကူနဲ့ တစ်ဖက်ကိုပိုက်ဆံလွှဲလို့ရတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ Mobile Banking ဖြင့်လုပ်ဆောင်နိုင်သော အကျိုးကျေးဇူးများကတော့ -
ပိုက်ဆံအလိမ်မခံရအောင်သတိပြုကြရန်
မထွေးနဲ့ ဦးကိုဆို တဲ့လင်မယားနှစ်ယောက်ရှိပါတယ်။ သူတို့နှစ်ယောက်က Covid ကာလကြီးမှာ အလုပ်တွေကလည်းအဆင်မပြေ၊ သားသမီးတွေကလည်း သားတစ်ယောက် သမီးတစ်ယောက်ဆိုတော့၊ သူတို့မှာ အင်မတန်ကိုရုန်းကန်ကြရပါတယ်။ တစ်ရက်တော့ ဦးကိုကစိတ်ပြေလက်ပျောက် အင်တာနက်သုံးရင်းနဲ့ Facebook ပေါ်မှာ ၁ သိန်းသွင်း ရင်
Privacy ဆိုတာကိုဘယ်လိုနားလည်ထားလဲ?
Privacy ဆိုတာဘာလဲ။ ကိုယ့်ရဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာဖြစ်တဲ့အရာတွေကို သတိမပြုမိပဲနဲ့ လူမှုကွန်ယက်ပေါ်မှာတင်ဖြစ်တာတွေ ကြုံဖူးကြမယ်ထင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ privacy ကို အ‌လေးမထားမိခြင်းကြောင့် မသမာသူတွေနဲ့ သူစိမ်းတွေက အလွယ်တကူရယူနိုင်ပါတယ်။ တကယ်တော့ privacy ဆိုတာ ကိုယ့်ရေးကိုယ်တာကိစ္စဖြစ်ပြီး အရာရာဟာ သူများနဲ့မမျှ‌ဝေသင့်တဲ့အရာတွေဖြစ်ပါတယ်။
မိမိကိုယ်တိုင် Cyberbullying လုပ်မိနေပြီလား?
Cyberbullying ဆိုတဲ့အကြောင်းကို ဒီတစ်ခါ မိတ်ဆွေတို့ကိုမျှ‌ဝေပေးချင်ပါတယ်။ အခုလို အင်တာနက်ခေတ်ကြီးမှာ မိတ်‌ဆွေတို့ကိုယ်တိုင် cyber bullying လုပ်နေမှန်းမသိတာမျိုးနဲ့သတိမပြုမိတာမျိုးဖြစ်နိုင်ပါတယ်၊ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း သိပြီးသားသူတွေအတွက်ရော reminder အနေနဲ့ဖြစ်ဖြစ်၊ မသိသေးသူတွေအတွက်ပါ ဒီစာလေးကိုရေးပေးလိုက်ပါတယ်။ အဲ့ဒီတော့ cyberbullying ဆိုတာ မြန်မာလိုဘာသာပြန်မယ်ဆိုရင်
Cyber Grooming နှင့် Sexual Harassment တို့ကိုသတိပြုရန်။
Cyber Grooming နှင့် Sexual Harassment ဆိုတဲ့အကြောင်းလေးကို မျှ‌ဝေသွားချင်ပါတယ်။ Cyber Grooming ဆိုတာ များသောအားဖြင့် အသက်ပြည့်ပြီးသူလူကြီးက ၁၈ နှစ်မပြည့်သေးတဲ့ ကလေးတွေကို လူမှုကွန်ယက်ကတဆင့် ဆက်သွယ် မိတ်ဆွေဖွဲ့ကာ ရင်းနှီးမှုရယူပြီး၊ ကလေးနဲ့ခင်မင်အောင်ကြိုးစားတည်ဆောက်တာမျိုးဖြစ်ပါတယ်။
GoogleMeet အကြောင်းလေ့လာကြမယ်
Zoom လိုပဲအသုံးပြုနိုင်တဲ့ Google Meet နဲ့မိတ်ဆက်ပေးချင်ပါတယ်။    ပထမဆုံးအနေနဲ့ Google Meet သုံးဖို့ဆိုရင် အရင်ဆုံး Gmail  ရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ Google Meetဟာဆိုရင်လည်း သင်တန်းတွေပို့ချလို့ရသလို ကိုယ့်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့လည်း ပြောနိုင်တဲ့နေရာလေးဖြစ်ပါတယ်။ အသုံးပြုချင်တယ်ဆိုရင် Meet.google.com
Zoom အကြောင်းလေ့လာရန်
အခုလို Covid ကာလအတွင်းမှာလည်း ကဏ္ဍအသီးသီးမှာလည်ပတ်လျက်ရှိတဲ့ ယန္တရားတွေ ရပ်တန့်မသွားဖို့ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးအစရှိတဲ့ အရေးကြီးတာတွေလုပ်နိုင်ဖို့ နည်းပညာအကူအညီအဖြစ် Zoom ကို အသုံးပြုကာ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့၊ အသုံးပြုသင့်တဲ့ နည်းပညာ tool တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Zoom အကြောင်းကိုလည်း
Skype အကြောင်းသိကောင်းစရာ
Skype ရဲ့ အရေးပါပုံ နဲ့ Skype ကိုဘယ်လို အသုံးပြုရမလဲဆိုတဲ့အကြောင်းကို ဒီတစ်ခါ ပြောပြ ချင်ပါတယ်။ Skype က၂၀၀၃ ခုနှစ်မှာ ပေါ်ပေါက်လာပြီး ဆယ်စုနှစ်   နှစ်ခုနီးပါးကိုအောင်မြင်မှုတွေဆက်ထိန်းထားနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဆက်သွယ်​ရေး Application ဆရာကြီးလို့ပြောရင်လည်းမမှားပါဘူး။ Skype