အပိုင်း ၁၅။ အွန်လိုင်းပေါ်က မသမာသူများ
ဇီးကွက်ရဲ့ တစ်ခါတစ်လေ အွန်လိုင်းမှာ မသမာသူတွေက သူတို့ကိုယ်သူတို့ တကယ်ပဲ ယုံကြည်ရလောက်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတွေအသွင်ဟန်ဆောင်ပြီး လူတွေဆီကနေ အချက်အလက်တွေလိမ်တောင်း၊ ငွေတွေလိမ်တောင်း လုပ်တတ်တာရှိတယ်ကွဲ့။ တစ်ခါတစ်လေကျတော့ သူတို့က လူတွေကို တကယ်မဟုတ်တဲ့ မက်လုံးကြီးတွေပေးပြီး ဖြားရောင်းတာ၊ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ်တွေပြောပြီး ခြောက်လှန့်တာ၊ အရေးပေါ်ဖြစ်နေပါပြီ အခုချက်ချင်းပဲလုပ်ပါတော့ဆိုပြီး အလန့်တကြားလုပ်တာတွေလုပ်ပြီး လူတွေကို သူတို့လိုချင်တာတွေရအောင် တောင်းတာ၊ လုပ်ခိုင်းတာတွေ လုပ်လေ့ရှိတယ်။ အဲ့တော့ ဘာပဲပြောပြော အကြောင်းအရာကို သေချာစဉ်းစားပြီး ချင့်ချိန်ပြီးမှ ယုံမှရမယ်။
ဥပမာ ဇီးကွက်ရဲ့ အီးမေးလ်ထဲကို ဇီးကွက်မဲပေါက်သွားပါပြီ၊ ထီပေါက်သွားပါပြီ၊ ဆုငွေရယူရန် ဒီ link ကို နှိပ်ပါ၊ သင့်ဘဏ်အချက်အလက်တွေပေးပါဆိုပြီး လာတောင်းတာမျိုးရှိတတ်တယ်။ နောက်တစ်မျိုးက ဇီးကွက် Facebook Messenger တို့ Viber တို့လို စာပို့စကားပြောတဲ့ စင်္ကြန်တွေမှာ “ဒီစာကို နောက်ထပ် လူငါးယောက်စီ ထပ်ပို့ပေးပါ၊ မဟုတ်ရင် ဇီးကွက်ရဲ့ Facebook အကောင့်ပျက်သွားနိုင်တယ်”တို့ “မက်ဇူကာဘတ်က Facebook ကို ပိတ်တော့မယ် ကိုယ့်သူငယ်ချင်းတွေ များများသိနိုင်အောင် ပို့နိုင်သမျှပို့ပေးပါ”တို့ စတဲ့ လူတွေကို အလန့်တကြားဖြစ်အောင်လုပ်ပြီး ယောင်လုပ်မိစေတဲ့ စာတွေကို ဇီးကွက်ကြုံဖူးမှာပေါ့။
အဲ့လိုဖြစ်လာပြီဆိုရင် ပေါ်ဦး ပထမဆုံးပြောချင်တာက ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် မဆင်ခြင်ပဲ ပေါ့ပေါ့ဆဆ မလုပ်မိစေပဲ။ ပါတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို အရင်ဆုံး သေချာ စဉ်းစားသုံးသပ်သင့်တယ်။ အဲ့လို မသမာသူတွေကလဲ မဆင်ခြင်ပဲ ပေါ့ဆတဲ့ သူတွေကို ချိန်တွယ်ပြီး လုပ်တတ်ကြလို့ပဲ။ အဲ့တော့ ဇီးကွက် အဲ့ထဲက အကြောင်းအရာက ဖြစ်နိုင်သလား မဖြစ်နိုင်သလားဆိုတာ စဉ်းစားရမယ်။ ကိုယ်က ဘယ်တုန်းကမှ ထီမထိုးပဲ ထီပေါက်တယ်ဆိုရင် ယုတ္တိမရှိဘူးလေ။ မဲပေါက်တယ်ဆိုရင်လည်း ကိုယ့်ကိုပေးမယ့်သူကို လူကိုယ်တိုက်မမြင်ရပဲနဲ့ ဘာမှသွားပြီး ကိုယ့်အချက်အလက်တွေ ပေးစရာမလိုဘူး။ ပြီးတော့ အီးမေးလ်တွေဆိုရင် ပို့တဲ့သူက ဘယ်ကလဲဆိုတာ စမ်းစစ်ရမယ်။ ကိုယ်သိတဲ့သူတွေဆီက မဟုတ်တဲ့ စာပို့သူတွေဆို ဒါက သံသယရှိဖွယ်ရှိတယ်။ ပို့တဲ့အချိန်ကိုလည်း လေ့လာကြည့်လို့ရတယ် (ဥပမာ ညအချိန်မတော်တုန်းက ဝင်လာတာတို့၊ ရုံးချိန်ပြင်ပ ဝင်လာတာတို့)။ နောက်ပြီးတော့ အဲ့လို အီးမေးလ်တွေမှာ တစ်ခါတစ်လေ file တွေ attachment တွေ link တွေ ပါလာတယ်ဆိုရင် သွားမနှိပ်မိဖို့ အရေးကြီးတယ်။ ကိုယ့်ကို တစ်ခုခုပေးမယ်လို့ဆိုတဲ့ မက်လုံးတွေက အားကျစရာဆိုပေမဲ့ သူတို့က အစစ်မဟုတ်လို့ ဇီးကွက် နှိပ်မိတဲ့အခါ စက်ထဲ မသိမသာဝင်သွားရင် ကိုယ့်အချက်အလက်တွေကို တိတ်တိတ်လေး ကောက်ယူနေပြီး ကိုယ့်စက်ကို ဒုက္ခပေးမယ့်ကောင်တွေပဲမို့ ယောင်ပြီးမနှိပ်ဖို့ အရေးကြီးတယ်ကွဲ့။
တကယ်လို့ Messenger ကနေပို့လာတဲ့ စာဆိုရင် သူစိမ်းဖြစ်နိုင်သလို ကိုယ့်သူငယ်ချင်းစီကလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ အဲ့တော့ ကိုယ့်သူငယ်ချင်းဆိုရင်တောင်မှ သူကလည်း အညာမိတာဖြစ်လို့ ကိုယ့်ဆီကို ရောက်လာတာဖြစ်မယ်။ စာထဲအတိုင်း လိုက်မလုပ်ပဲ သူနဲ့ အရင် မေးလားမြန်းလား လုပ်ပြီးမှ ဆုံးဖြတ်ရမယ်။
အလိမ်အညာတွေကို message ထဲတွေမှာတင်မကဘူး၊ status post တွေ အနေနဲ့လည်း တွေ့နိုင်တယ်။ ကိုယ့်သူငယ်ချင်းက သူ့ wall မှာ ရှယ်ထားတယ်ဆိုပေမဲ့လည်း သူလည်းအလိမ်မိနေတာ ဖြစ်နိုင်တာမို့လို့ ပါတဲ့ အကြောင်းအရာကို ကြည့်ပြီး ဆင်ခြင်ရမယ်။
သူတို့တွေက တစ်ခါတစ်လေ အပြင်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေ၊ သတင်းထူးတွေနဲ့ အချိန်ကိုက် လုပ်တတ်တာတွေလည်း ရှိတယ်။ ဥပမာ တကယ်မဟုတ်ပဲနဲ့ “အကယ်ဒမီပေးပွဲမှာ ဆုရလို့ မင်းသားမင်းသမီးတွေက မဲဖောက်ပေးမယ်”တို့၊ “သင်္ကြန်အတွင်း ကုသိုလ်ရအောင် လူငါးယောက်စီရောက်အောင်ပို့ပေးပါ”တို့ စတာတွေပေါ့။
ဘာပဲပြောပြော ဇီးကွက်ရေ အွန်လိုင်းမှာ မသမာသူတွေရဲ့ အလိမ်အညာမမိလေအောင် သေချာစဉ်းစားတွေးတောပြီးမှသာ လုပ်ပါဟေ့။
ကဲ ဇီးကွက်ရေ… ငါ့ဘက်ကတော့ နင့်ကို အတတ်နိုင်ဆုံး အင်တာနက်လောကကြီးအကြောင်း၊ လူမှုကွန်ယက်ရဲ့ သဘောသဘာဝတွေအကြောင်းကို ပြောပြလိုက်တယ်နော်။ တကယ်တော့ အင်တာနက်ဆိုတာ နည်းပညာသာဖြစ်ပြီး လိမ္မာပါးနပ်စွာ သုံးနိုင်သူအတွက်ကတော့ အကျိုးရှိပြီး ပေါ့ဆနေရင်တော့ အန္တရာယ်ပို ဖိတ်ခေါ်သလို ဖြစ်မှာပေါ့။ ကိုယ်ဆင်ခြင်ရမယ့် အချက်အတွေကိုလည်း နင်တော်တော်များ သိနေလောက်ပြီးဆိုတော့ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ်သာ လုံခြုံအောင်နေပေတော့ ဇီးကွက်ရေ…။
ဒီနေ့အတွက်တော့ ပေါ်ဦးသွန်သင်ချင်တာကတော့ ဒီလောက်ပါပဲ။
ဒီထက်မက လုံခြုံသထက် လုံခြံုချင်ရင်တော့ သော့နှစ်ထပ်ခတ်နည်းဆိုတဲ့ Two Factor Authentication (သို့) Two Factor Verification ဆိုတဲ့ နည်းရှိတယ်ကွဲ့။ စိတ်ဝင်စားရင်တော့ လေ့လာကြည့်ပါလေ။